BRUCCpro Expertsessies

Het is een veelvoorkomend fenomeen binnen sport en andere prestatiedomeinen dat het uitvoeren of reproduceren van aangeleerde (motorische) vaardigheden aangetast wordt onder hoge druk. Een van de belangrijkste methodes om dergelijk ‘choken’ te vermijden is het op regelmatige basis oefenen onder gesimuleerde druksituaties. Tijdens deze expertsessie zal dieper ingegaan worden op dergelijke ‘pressure training’. We zullen stilstaan bij de twee belangrijkste theoretische kaders die pressure training onderbouwen, met name stressinoculatietraining en ecological dynamics, en de aanzienlijke verschillen in praktische implicaties die beide kaders met zich meebrengen. Vervolgens zullen we bekijken hoe druk op een praktische manier verhoogd kan worden binnen een prestatiecontext en welke uitkomsten hiermee bereikt kunnen worden. Tot slot zullen we ook stilstaan bij enkele ethische uitdagingen die met pressure training verbonden zijn.

Jolan Kegelaers studeerde af als klinisch psycholoog en behaalde in 2019 zijn doctoraat binnen de onderzoeksgroep Sportpsychologie en Mentale Begeleiding van de Vrije Universiteit Brussel. Binnen zijn doctoraatsonderzoek onderzocht hij onder andere hoe coaches veerkracht in hun atleten kunnen ontwikkelen. Sinds oktober 2022 is Jolan actief als postdoc onderzoeker bij de onderzoeksgroep BRUCC. In brede zin is zijn onderzoek gericht op de intersectie tussen het bereiken van maximale prestaties én het behoud van mentaal welzijn binnen verschillende prestatiecontexten.

In deze lezing bundelt An Hooghe haar 20 jaar ervaring in het werken met mensen in rouw in een aantal uitgangspunten. Steunend op de recente wetenschappelijke literatuur en aangevuld met voorbeelden uit de praktijk staan we voornamelijk stil bij drie stellingen: 

1. Rouw is geen lineair proces maar gaat over een heen-en-weerbewegen tussen verlies en herstel 
2. Spreken over rouwervaringen wordt te ongenuanceerd geadviseerd
3. Rouw is op zich geen hulpvraag voor therapie. 

Hierbij zullen verschillende rouwmodellen aan bod komen: het Duaal Proces Model, Rouw als een afstemmingsproces, en een model van verbindingen. Deze modellen geven een houvast in het kijken naar verlies en rouw.

An Hooghe is klinisch psychologe, relatie- en gezinstherapeute en oprichtster van het expertisecentrum 'Verbinding in Verlies' (Boutersem). De voorbije 20 jaar richtte An zich voornamelijk op het therapeutisch werk met rouw en verlies en in het bijzonder met ouders na het verlies van een kind. Zij doctoreerde op het themacommunicatie tussen ouders bij ziekte en verlies van een kind (KU Leuven) en schreef samen met vijf ouders het boek 'Anders Nabij, de stille kracht van ouders na de dood van hun kind'. Naast haar klinisch werk geeft An al jaren opleiding aan hulpverleners rond het thema rouw en verlies. Zij richtte ook de community 'Verbinding in Verlies' op, een lerend en steunend platform voor allen die een aanbod doen rond dit thema in Vlaanderen en Nederland.

Tientallen jaren aan autisme-onderzoek heeft een vrij grote bron aan informatie opgeleverd. Meerdere neurobiologische perspectieven zijn voorgesteld, maar de integratie en klinische toepassing van die kennis blijft voorlopig nog achterwege. In deze expertsessie zal er aandacht zijn voor het cerebellum – een hersengebied achteraan, onderaan ons hoofd dat betrokken is in de ontwikkeling van autisme en een soort neuraal ontmoetingscentrum is voor tal van menselijke gedragingen. Recente reviews (onder ontwikkeling) lijken te suggereren dat dit hersengebied kan helpen om een theoretische integratie mogelijk te maken. Daarnaast heeft onze onderzoeksgroep meermaals aangetoond dat dit gebied belangrijk is voor mentaliseren; het begrijpen en herkennen van gedachten en gevoelens bij jezelf en anderen. Vanuit deze inzichten wordt er verder ingegaan op moeilijkheden en sterktes op vlak van mentaliseren bij autisme, mogelijke genderverschillen en welke implicaties deze bevindingen kunnen hebben voor interventie en diagnostiek.

Tom Bylemans is afgestudeerd als klinisch psycholoog (KU Leuven) en sinds 2019 werkzaam als doctoraatsonderzoeker in de Brain Body and Cognition groep, het Center for Neuroscience en BRUCC. Zijn onderzoek focust voornamelijk op mentaliseren en gestructureerd verhalen vertellen bij volwassenen met autisme. Specifieke aandacht gaat hierbij naar genderverschillen, diagnostiek en interventies, telkens vanuit een neurowetenschappelijk denkkader. Tom doet zo veel mogelijk aan participatief onderzoek waarbij volwassenen met autisme directe input geven aan het uitwerken van de studies.

Recent werd er in de media al veel aandacht geschonken aan het mentaal welzijn van atleten, terwijl (sport)psychologen dat belang steeds vooropstellen in hun begeleiding. Deze expertsessie zal in eerste instantie via het holistisch-ontwikkelingsmodel verschillende uitdagingen voor atleten op mentaal vlak, zowel tijdens als na hun sportcarrière, situeren. Vervolgens wordt er aan de hand van het twee-continuüm model van mentaal welzijn gekeken hoe psychologen ingezet kunnen worden in topsport om het mentaal welzijn van atleten te ondersteunen. Tenslotte staan we stil bij de nood om ook gericht aandacht te besteden aan het belang en de begeleiding van het mentaal welzijn van zowel coaches en begeleidingsstaf als van de psychologen werkzaam in topsport zelf.

Deze expertsessie wordt gebracht door professor Paul Wylleman. Hij geeft les aan de Vrije Universiteit Brussel voor de vakken Sportpsychologie, High Performance Management en Mentale begeleiding tijdens de sportcarrière. Tevens is hij voorzitter van de onderzoeksgroep Sportpsychologie en Mentale Begeleiding (SPMB). Zijn onderzoek focust zich op de holistische ontwikkeling van de (top)sportcarrière en van psychologische competenties bij talentvolle en topsporters, alsook op het mentaal welzijn van sporters en coaches en de competenties van (sport)psychologen werkend in topsport. Tijdens de voorbije 30 jaar begeleidde Paul als sportpsycholoog talentvolle atleten, topsporters en Olympische atleten en coaches en was hij sinds 2013 prestatiemanager Prestatiegedrag bij het Olympisch Comité van Nederland (NOC*NSF) en teampsycholoog voor TeamNL tijdens de Olympische Spelen 2016 te Rio en 2020 te Tokyo.

Kinderen en jongeren groeien op met de nieuwste technologieën en vinden dit heel vanzelfsprekend. Dat maakt dat hun generatie bekendstaat als de ‘digital natives’. Hun ouders kunnen vaak wel (goed) overweg met deze technologieën, maar zijn er minder mee vervlochten, wat zorgt voor een verschil in beleving. Dat belevingsverschil maakt het lastig voor ouders om in te zien welke voordelen jongeren uit digitale media halen (bv. competentiegevoel in games of sociale erkenning op social media), maar ook om de risico’s op negatieve ervaringen in te schatten (bv. sextortion of cyberpesten). In deze expertsessie wordt er gekeken naar de verschillen tussen ouders en kinderen wat betreft de beleving van nieuwe technologie en welke rol deze spelen in de ouder-kind relatie. Er worden ook concrete aandachtspunten meegegeven voor ouders om aansluiting te vinden bij de beleving van hun kinderen.

Martijn Van Heel is docent ontwikkelingspsychologie aan de Faculteit Psychologie en Educatiewetenschappen van de Vrije Universiteit Brussel. Zijn onderzoek focust op de rol van opvoeding, nieuwe technologie en culturele achtergrond in de (sub)optimale ontwikkeling van kinderen.

In deze expertsessie zal er aandacht zijn voor sensomotoriek in de pleegzorg. Het doel is om pleegkinderen die traumatische ervaringen hebben meegemaakt te helpen om niet meer overspoeld te worden door gewaarwordingen en emoties die geassocieerd zijn met trauma. Hierbij wordt er gebruik gemaakt van principes uit Sherborne, therapeutische kinderyoga, en inzichten van traumadeskundigen Perry, Van der Kolk en Struik. Door stabiliserend, lichaamsgericht werk met pleegkinderen en hun pleegouders wordt het gevoel van controle over het zelf van het kind vergroot. Subdoelen zijn de ontwikkeling van het interoceptief vermogen, impulsbeheersing en inhibitie van ongepast gedrag, het integreren van ervaringen tot een coherent verhaal, het vergroten van het inlevingsvermogen om meer oplossingen te kunnen genereren, het afstellen van gevaardetectie en van tijdsgevoel, het vergroten van affectregulatie en het creëren van een veilige/positieve relationele ervaring. 

Sarah Keyaert is master in de klinische psychologie, coördinator behandeling pleegzorg en intaker bij pleegzorg Vlaams-Brabant en Brussel. Ze is eveneens werkzaam als therapeute in een groepspraktijk.

Door de toenemende kritiek op de categorische benadering van persoonlijkheidsstoornissen, switchen de bestaande classificatiesystemen zoals International Classification of Diseases (ICD) en Diagnostic Statistical Manual (DSM) naar dimensionele benaderingen. In deze expertsessie gaan we dieper in op het DSM-5 alternatief model voor persoonlijkheidsstoornissen (AMPS). We bespreken hoe AMPS de aanwezigheid van een persoonlijkheidsstoornis inschat op basis van het persoonlijkheidsfunctioneren en hoe pathologische persoonlijkheidstrekken kunnen ingezet worden om de persoonlijkheidsprofielen te beschrijven. We overlopen de beschikbare empirisch onderbouwde instrumenten en hoe we deze in praktijk voor diagnostiek kunnen inzetten aan de hand van een casusvoorbeeld.

Gina Rossi is klinisch psycholoog en professor aan de Vrije Universiteit Brussel (Faculteit Psychologie & Educatiewetenschappen en Faculteit Recht en Criminologie). Ze doceert er onder meer het vak Psychodiagnostiek Volwassenen en is coördinator van interuniversitaire postacademische opleidingen, zoals de Permanente Vorming Klinische Psychodiagnostiek – optie Volwassenen. Ze is voorzitter van de VUB Persoonlijkheid en Psychopathologie onderzoeksgroep (PEPS). Haar onderzoek richt zich op conceptualisatie, meten en behandeling van persoonlijkheidspathologie bij volwassenen. Een overzicht van haar publicaties vind je hier.