BRUCCpro Expertsessies

In de afgelopen decennia heeft het onderzoek naar non-invasieve hersenstimulatie een exponentiële groei gekend. In deze expertsessie zullen de rationale, klinische toepassingen, en te voorziene evoluties van deze methodes kort worden toegelicht, met een nadruk op transcraniële gelijkstroomstimulatie (tDCS). Bijzondere aandacht zal daarbij uitgaan naar de potentiële rol van de klinisch psycholoog in deze context.

Prof. dr. Kris Baetens is psycholoog en tenure track professor Biologische psychologie, Klinisch biologische psychologie en Klinische interventies bij kinderen en volwassenen aan de VUB. Hij heeft klinische ervaring in de gespecialiseerde hulpverlening aan mensen met een verslavingsproblematiek in combinatie met een bijkomende ernstige psychiatrische problematiek. Zijn onderzoek spitst zich toe op zelfregulatie, sociale cognitie en non-invasieve hersenstimulatie, in het bijzonder bij mensen met een verslaving of een persoonlijkheidsproblematiekINSCHRIJVEN

Ondanks de hoge suïcidecijfers onder 60-plussers wereldwijd – en tevens in Vlaanderen – werd tot op heden weinig onderzoek uitgevoerd naar een van de belangrijkste voorlopers van suïcide, met name zelfbeschadiging. Nochtans zou meer inzicht hierin praktijkmedewerkers de mogelijkheid geven om vroeger te kunnen ingrijpen in het ontwikkelen van een suïcidaal proces. Lisa Van Hove wil deze lacune dichten door in haar doctoraatsonderzoek hierop in te zoomen. Dit doet ze aan de hand van een systematische literatuurreview, interviews met experts in de Vlaamse ouderenzorg en een grootschalige vragenlijststudie bij 60-plussers in verscheidene settings (i.e., thuiswonenden, woonzorgcentra, psychiatrische centra en de palliatieve zorgomgeving). Tijdens deze sessie licht zij haar huidige bevindingen toe en reikt zij handvatten aan om hiermee om te gaan als formele en informele zorgverlener.   

Lisa Van Hove werkt als mandaatassistent aan de Vrije Universiteit Brussel, waarbinnen ze haar doctoraat schrijft over zelfbeschadiging bij oudere volwassenen (promotor: Prof. dr. Imke Baetens en dr. Steven Vanderstichelen). Zij is tevens tewerkgesteld als onderzoeksassistent bij het International Consortium on Self-injury in Educational Settings (ICSES), lid van BRUCC, SARLab en COCO, en werkzaam als klinisch psychologe in een privégroepspraktijk.

Gezien de toenemende diversiteit in onze samenleving wordt kennis over de praktijk van faire diagnostiek een centraal onderdeel van 'best clinical practice'. Dit vergt een voortdurende inspanning omdat minderheids-groepen in onze samenleving vaker wel dan niet worden gekenmerkt door interne heterogeniteit en omdat steeds meer gezinnen ‘multidivers’ zijn. Voor kinderen onder de zes jaar is er bovendien nog steeds ondersignalering, onderdiagnostiek en onderbehandeling van ontwikkelings- en psychische problemen. Kleuters vormen daarom een specifieke doelgroep.  In deze expertsessie zullen handvaten aangereikt worden om de principes van faire diagnostiek toe te passen bij kleuters die reeds vroeg minder kansen dreigen te krijgen. Aan de hand van het DC: 0-5 classificatiesysteem zal gereflecteerd worden op de verschillende facetten die een invloed kunnen hebben op de klinische presentatie van deze kleuters tijdens het psychodiagnostisch proces.

Joëlle Narmon werkt al meer dan twintig jaar met meertalige kinderen, binnen verschillende referentiecentra en nu binnen het Brussels University Consultation Center van de VUB. Daarnaast is zij testotheekverantoordelijke aan de faculteit voor Psychologie en Educatiewetenschappen VUB en systeemtherapeute in een eigen, meertalige praktijk voor psychotherapie.

De belangrijkste onderzoeksinteresse van Frank Van Overwalle ligt momenteel bij de sociale neurowetenschap, of de neurologische onderbouwing van sociale cognitie, in het bijzonder bij de vorming van persoonsindrukken met betrekking tot eigenschappen, overtuigingen, doelen enzovoort. Zijn meest actuele interesse gaat uit naar het enigszins verwaarloosde 'kleine brein' of cerebellum, dat verantwoordelijk is voor het identificeren en automatiseren van sequentie van sociale acties, en voorspelling van nieuwe sequenties. Vooral het posterieure gebied is betrokken bij sociale actiesequenties, of routines, waarin wij en anderen met elkaar omgaan en anticiperen op individuele of gedeelde overtuigingen en toekomstige acties. De kleine hersenen spelen ook de belangrijkste niet-genetische rol bij autisme.  

Frank Van Overwalle is professor aan de Faculteit Psychologie van de Vrije Universiteit Brussel, België. Na het behalen van zijn doctoraat in 1987 op het thema "Oorzaken van succes en falen van eerstejaarsstudenten: een attributiebenadering", werd hij professor psychologie aan de Vrije Universiteit Brussel. Hij werkte aan attributie en sociale cognitie, paste het onderzoek van hem en anderen toe op de ontwikkeling van kunstmatige neurale netwerkmodellen van sociale cognitie, en schakelde in 2005 over op onderzoek naar sociale neurowetenschappen met "echte" hersenen. Over deze thema's ontving hij verschillende excellentiebeurzen van zijn universiteit en het Fonds voor Wetenschappelijk Onderzoek Vlaanderen.

INSCHRIJVEN

De ziekte van Parkinson (PD) is een neurodegeneratieve ziekte met toenemende incidentiecijfers na de leeftijd van 50 jaar. In deze expertsessie geeft professor Deroost een overzicht van de cognitieve disfuncties die gepaard gaan bij deze ziekte die onder het brede publiek vooral gekend is als een bewegingsstoornis. Professor Deroost geeft tijdens deze expertsessie meer inzicht in het voorkomen en de aard van dergelijke cognitieve stoornissen bij PD (algemene vermoeidheid, aandachtsproblemen, executieve disfunctie, leren en geheugenproblemen). Meer specifiek zal worden ingezoomd op de aantasting van het impliciete leren van bewegingssequenties bij PD. Deze vaardigheid is nodig voor het uitvoeren van alledaagse functionele taken, zoals opstaan uit bed, fietsen, schrijven, wandelen e.d. We bekijken hierbij ook de relatie tussen deze vaardigheid en het algemene neurocognitief functioneren. Tot slot zullen we ingaan op hoe niet-invasieve elektrische hersenstimulatie kan bijdragen aan het verbeteren van deze functie.

Professor Natacha Deroost is klinisch psycholoog en neurowetenschapper. Haar onderzoek richt zich specifiek op cognitieve disfuncties in klinische populaties (vnl. ziekte van Parkinson, depressie, verstoord eetgedrag) en het gebruik van neurostimulatie om het cognitief functioneren te verbeteren. Ze is hoofddocent aan de Faculteit Psychologie en Pedagogische Wetenschappen van de VUB, is lid van het interdisciplinair onderzoeksconsortium Centre for Neurosciences (C4N), alsook van de onderzoeksgroepen Brain, Body and Cognition (BBCO) en BRUCC aan de VUB.

Mentale gezondheidsproblemen vormen een van de belangrijkste oorzaken van de wereldwijde ziektelast bij jongeren. Zo heeft volgens de Wereldgezondheidsorganisatie (WHO) naar schatting 1 op de 7 jongeren psychische problemen (bv. depressie, angst). Deze ontnuchterende cijfers onderschrijven de nood aan effectieve preventieve geestelijke gezondheidsinterventies voor jongeren. Deze expertsessie zal stilstaan bij het potentieel van sport om het mentale welzijn van jongeren te versterken. Er is sterke evidentie dat fysieke activiteit een positieve impact kan hebben op het fysieke, psychologische en sociale welzijn van jongeren. Daarnaast kan sport ook gebruikt worden om bepaalde doelgroepen aan te trekken die moeilijker bereikbaar zijn door middel van meer mentale gezondheidsprogramma’s. Er zal tijdens deze sessie stilgestaan worden bij de manier waarop sportinterventies concreet ingezet kunnen worden om jongeren beter te ondersteunen. Hierbij zal teruggegrepen worden naar zowel internationaal onderzoek als data uit het SMARTS (Strengthening Mental health and Resilience through Schools) project.  

Jolan Kegelaers studeerde af als klinisch psycholoog en behaalde in 2019 zijn doctoraat binnen de onderzoeksgroep Sportpsychologie en Mentale Begeleiding van de Vrije Universiteit Brussel. Binnen zijn doctoraatsonderzoek onderzocht hij onder andere hoe coaches veerkracht in hun atleten kunnen ontwikkelen. Sinds oktober 2022 is Jolan actief als postdoc onderzoeker bij de onderzoeksgroep BRUCC. In brede zin is zijn onderzoek gericht op de wijze waarop sport kan bijdragen aan het mentale welzijn van jongeren.

Terwijl er recent meer aandacht aan wordt besteed, hebben sportpsychologen in de begeleiding van atleten steeds het belang van het mentaal welzijn vooropgesteld. Deze expertsessie zal via het holistisch-ontwikkelingsmodel (Wylleman, 2019) de verschillende uitdagingen voor atleten op mentaal vlak, zowel tijdens als na hun sportcarrière, situeren. Gebruik makend van het twee-continuüm model van mentaal welzijn (Westerhof & Keyes, 2010) zal uitgelegd worden hoe psychologen in topsport worden ingezet om het mentaal welzijn van atleten te ondersteunen. Tenslotte wordt ook de nood toegelicht om gericht aandacht te besteden aan het belang en de begeleiding van het mentaal welzijn van zowel coaches en begeleidingsstaf als van de psychologen werkzaam in topsport.

Paul Wylleman, Doctor in de Psychologie, lic. Klinische psychologie is Gewoon Hoogleraar aan de VUB waar hij o.a. Sportpsychologie, High Performance Management en Mentale begeleiding tijdens de sportcarrière doceert. Paul is er voorzitter van de onderzoeksgroep Sportpsychologie en Mentale Begeleiding (SPMB). Zijn onderzoek focust zich op de holistische ontwikkeling van de (top)sportcarrière en van psychologische competenties bij talentvolle en topsporters, alsook op het mentaal welzijn van sporters en coaches en de competenties van (sport)psychologen werkend in topsport. Tijdens de voorbije 30 jaar begeleidde Paul als sportpsycholoog talentvolle atleten, topsporters en Olympische atleten en coaches en was hij sinds 2013 prestatiemanager Prestatiegedrag bij het Olympisch Comité van Nederland (NOC*NSF) en teampsycholoog voor TeamNL tijdens de Olympische Spelen 2016 te Rio en 2020 te Tokyo.

Persoonlijkheid komt hoofdzakelijk tot uiting wanneer ‘het zelf’ in interactie treedt met de brede sociale omgeving. Om die reden worden persoonlijkheidspathologieën belicht als interpersoonlijke stoornissen. Om adaptief in contact te treden met ‘de ander’ of de sociale omgeving, zijn vaardigheden in empathie onontbeerlijk. Om die reden is het niet verrassend dat ‘empathie’ één van de kernconcepten vormt binnen het voorgesteld Alternatief Model voor Persoonlijkheidsstoornissen (AMPS) in de DSM-5-TR. Tijdens deze lezing zal dieper worden ingegaan hoe empathie begrepen kan worden in functie van persoonlijkheid en hoe deze beoordeeld kan worden binnen de klinische praktijk.  

Joyce Van Den Meersschaut is psychodiagnosticus bij BRUCC, het ambulant centrum voor psychologische dienstverlening (1ste lijn) waar zij praktijk, onderzoek en onderwijs over psychodiagnostiek bundelt in een streven naar evidence-based practice. Ze fungeert als coördinator voor de PEV Psychodiagnostiek Volwassenen (VUB, UGent, KU Leuven). Als universitair assistent draagt zij haar praktijkervaring vol passie over in de masteropleiding Psychologie aan de VUB, met name in de opleidingsonderdelen ‘Psychodiagnostiek Kinderen en Adolescenten’ en ‘Psychodiagnostiek Volwassenen'. Haar doctoraatsonderzoek focust op het interpersoonlijk functioneren bij persoonlijkheidspathologieën.